Giải Phẫu các khoang liên kết vùng Hàm Mặt- P2

KHOANG LIÊN KẾT VÙNG CỔ

Các khoang liên kết vùng cổ gồm khoang bên hầu, khoang sau hầu, khoang trước tạng và khoang trên ức. Khoang bên hầu và khoang sau hầu còn gọi là khoang sau tạng. Các khoang liên kết vùng cổ đều liên thông phía trên với các khoang liên kết vùng đầu mặt và phía dưới liên thông với trung thất, ngoại trừ khoang trên ức. Do đó những nhiễm trùng từ vùng hàm mặt có thể lan qua những khoang liên kết vùng cổ xuống trung thất rất nguy hiểm.

Khoang bên hầu

Khoang bên hầu là khoang mạc, nằm ở thành ngoài của hầu, phía trong cơ chân bướm trong và song song bao cảnh. Khoang bên hầu bắt đầu từ nền sọ ở trên. Phía sau, khoang bên hầu liên hệ với bao cảnh, chứa động mạch cảnh, tĩnh mạch cảnh trong và thần kinh X. Ngoài ra phần sau khoang bên hầu còn liên hệ các dây thần kinh sọ khác như thần kinh IX, thần kinh XI và thần kinh XII khi chúng đi ra khỏi sọ. Phía trước, khoang bên hầu kéo dài đến đường đan bướm hàm và liên tục với hố dưới thái dương và vùng má. Khoang bên hầu thông thương với vùng dưới hàm và hố chân bướm hàm ở phía trước và khoang sau hầu phía sau. Sau cơ chân bướm trong, khoang bên hầu mở rộng đáng kể, liên hệ với mỏm trâm cùng các cơ có nguyên ủy từ mỏm trâm và mặt sâu tuyến mang tai. Một số tác giả còn phân chia khoang bên hầu thành hai phần, phần trên là khoang bên hầu và phần dưới là khoang mạch máu do chứa các cấu trúc mạch máu quan trọng. Tuy nhiên giữa hai phần này không có một sự ngăn cách nào về giải phẫu nên đa số không nhất trí với sự phân chia này. Nhiễm trùng nếu lan đến khoang bên hầu sẽ rất nguy hiểm do khả năng lan đến khoang sau hầu và lan xuống trung thất.

Khoang sau hầu

Khoang sau hầu nằm giữa mạc trước sống và mạc tạng, nằm ở thành sau hầu. khoang sau hầu bắt đầu từ nền sọ và liên tục với khoang liên kết vùng ngực. Khoang sau hầu mở rộng về phía dưới và liên tục với trung thất, do đó khoang sau hầu được xem là vùng nguy hiểm. Khoang sau hầu thông thương với khoang bên hầu hai bên và đây là con đường trung gian mà các nhiễm trùng từ vùng hàm mặt có thể lan xuống trung thất.  

Khoang trước tạng

Khoang trước tạng nằm trước khí quản, giữa mạc tạng và mạc bao. Khoang trước tạng chứa các hạch bạch huyết và tĩnh mạch cảnh trước. Khoang này thông thương với khoang bên hầu hai bên

Khoang trên ức

Khoang trên ức là một khoang độc lập, hình thành do mạc bao tách làm đôi bám vào mặt trước và mặt sau xương ức. Khoang trên ức chứa tổ chức liên kết lỏng lẻo và cung cảnh, nối hai tĩnh mạch cảnh trước với nhau. Do không liên thông với các khoang tổ chức liên kết khác, nên khoang này ít quan trọng trong sự lan truyền của nhiễm trùng vùng đầu cổ. 

Đặc điểm các khoang liên kết và tương quan giải phẫu có thể tóm tắt trong bảng sau:

Tên khoang	Vị trí	Thành phần	Vùng và cấu trúc liên thông
Vùng tiền đình trên	Giữa cơ mút và niêm mạc miệng		Răng trên và mô nha chu
Vùng tiền đình dưới	Giữa cơ mút và niêm mạc miệng		Răng dưới, mô nha chu và xương hàm dưới
Vùng hố nanh	Bên trong mạc nông trên hố nanh		Vùng má
Vùng má	Ngoài cơ mút	Khối mỡ má	Răng nanh, vùng chân bướm hàm, xương hàm dưới
Vùng mang tai	Trong tuyến mang tai	Tuyến mang tai, thần kinh mặt, động mạch cảnh ngoài và tĩnh mạch sau hàm
Vùng thái dương	Giữa mạc thái dương và cơ thái dương	Tổ chức mỡ	Vùng dưới thái dương và dưới cơ cắn
Vùng dưới thái dương	Khoang giữa mảnh chân bướm ngoài, cành cao và lồi củ xương hàm trên	Động mạch hàm + nhánh bên, thần kinh hàm dưới + nhánh bên, đám rối chân bướm	Vùng thái dương, dưới cơ cắn, dưới hàm và bên hầu
Vùng chân bướm hàm	Phần trong hố dưới thái dương, giữa cơ chân bướm trong và cành cao.	Thần kinh răng dưới và mạch máu	Vùng dưới hàm và bên hầu
Vùng dưới cơ cắn	Giữa cơ cắn và mặt ngoài cành cao.		Vùng thái dương, dưới thái dương
Vùng dưới cằm	Giữa vùng cằm và xương móng.	Hạch dưới cằm, tĩnh mạch cảnh trước	Thân xương hàm dưới, vùng dưới hàm và dưới lưỡi
Vùng dưới lưỡi	Mặt trong xương hàm dưới, trên cơ hàm móng.	Tuyến dưới lưỡi, ống tuyến dưới hàm, động mạch lưỡi, thần kinh lưỡi và thần kinh hạ thiệt	Thân xương hàm dưới, vùng dưới hàm và dưới cằm
Vùng dưới hàm	Mặt trong xương hàm dưới, dưới cơ hàm móng.	Hạch dưới hàm, tuyến dưới hàm, động mạch mặt	Thân xương hàm dưới, vùng dưới hàm, dưới lưỡi, dưới cằm, dưới thái dương và bên hầu
Vùng bên hầu	Ngoài lá tạng, xung quanh hầu.	Các hạch bạch huyết	Vùng dưới hàm, chân bướm hàm, sau hầu, trước tạng, bao cảnh
Vùng sau hầu	Giữa mạc tạng và mạc cột sống.		Vùng bên hầu

[Xem Thêm: Khoang liên kết Vùng Đầu Mặt]