Giải Phẫu các khoang liên kết vùng Hàm Mặt- P1

KHOANG LIÊN KẾT VÙNG ĐẦU MẶT

Trong các khoang liên kết vùng đầu cổ, ngoại trừ hố thái dương và hố dưới thái dương, hầu hết các khoang khác đều phân bố xung quanh xương hàm. Hố thái dương và hố dưới thái dương tuy không liên hệ trực tiếp với các xương hàm, nhưng chúng liên hệ mật thiết với các cơ nhai và thông thương với các khoang liên kết lân cận xương hàm.

Bài Viết "Khoang Liên Kết Vùng Đầu Mặt". Tác giả: TS.BS Trần Ngọc Quảng Phi.

Vùng tiền đình trên

Vùng tiền đình hàm trên nằm trong cơ mút và dưới vị trí bám tận của cơ mút dọc theo mào xương ổ răng hàm trên. Thành ngoài của vùng tiền đình trên chính là niêm mạc miệng. Vùng tiền đình trên liên hệ mật thiết với các răng cối hàm trên và mô nha chu các răng này. Do đó, nhiễm trùng các răng cối hàm trên thường biểu hiện ở vùng tiền đình trên này.

Vùng tiền đình dưới

Tương tự vùng tiền đình hàm trên, vùng tiền đình hàm dưới nằm trong cơ mút, dưới vị trí bám tận của cơ mút dọc theo mào xương ổ răng hàm dưới và thành ngoài là niêm mạc miệng. Vùng tiền đình dưới liên hệ với các răng cối hàm dưới và mô nha chu các răng này. Tuy nhiên, do các răng cối nghiêng trong và phần xương vỏ mặt ngoài xương hàm dưới khá dày nên nhiễm trùng từ các răng cối thường lan vào phía mặt trong xương hàm dưới.

Vùng nanh

Vùng nanh nằm trên môi trên và tương ứng vùng chóp răng nanh hàm trên. Vùng này lan sâu vào phần da phủ bên trên và các cơ bám da mặt có tác dụng nâng môi trên. Đáy vùng nanh là hố nanh, phía trước giới hạn bởi cơ vòng miệng và phía sau bởi cơ nâng góc miệng. Vùng nanh thông thương với vùng má.

Vùng má

Vùng má thuộc loại khoang mạc, nằm giữa cơ mút và cơ cắn. Vùng má giới hạn trên bởi xương gò má, giới hạn dưới bởi xương hàm dưới, giới hạn trong bởi cơ mút. Mặt ngoài, vùng má bao phủ phần sau bởi cơ cắn và phần trước bởi các cơ bám da mặt. Vùng má chứa khối mỡ má, còn gọi là cục mỡ Bichat. Khối mỡ má nằm giữa cơ cắn và cơ mút và bao phủ bởi một lớp mô liên kết mỏng. Phía sau trên, khối mỡ này phân cách cơ thái dương với các cơ chân bướm. Tại bờ trước cơ thái dương, khối mỡ lan lên trên đến hố thái dương, giữa bờ trước cơ thái dương và phía sau có thể nằm giữa cơ thái dương và mạc thái dương. Chung quanh phần gân cơ thái dương, nơi bám tận ở bờ trước cành cao xương hàm dưới, khối mỡ má lan ra phía sau vào vùng chân bướm hàm. Phần mỡ lan vào vùng chân bướm hàm nằm xung quanh thần kinh lưỡi, thần kinh răng dưới và mạch máu răng dưới, đồng thời lan ra sau đến tận mặt sâu tuyến mang tai. Về phía trên, phần mỡ này nằm giữa cơ chân bướm ngoài và cơ chân bướm trong, cuối cùng nối với phần mỡ hố chân bướm khẩu qua khe chân bướm khẩu ở bờ trước mảnh chân bướm ngoài. Như vậy, tổ chức mỡ này không đơn thuần là khối mỡ má mà là đệm mỡ giữa các cơ nhai. Sự liên tục của khối mỡ má lên trên cũng là con đường liên thông giữa vùng má với vùng dưới thái dương, vùng chân bướm hàm và vùng thái dương. Ngoài ra, vùng má thông thương với vùng nanh phía trước.

Vùng mang tai

Vùng mang tai tạo bởi mạc bao tách làm đôi bao lấy tuyến mang tai. Trong vùng này không chỉ có tuyến mang tai mà còn có các cấu trúc quan trọng khác như thần kinh mặt, động mạch cảnh ngoài và tĩnh mạch sau hàm đi trong nhu mô tuyến. Vùng mang tai không thông thương với các vùng khác do đó nhiễm trùng tuyến mang tai chỉ khu trú trong vùng mang tai và những nhiễm trùng các vùng khác không lan đến vùng mang tai này.

Hố thái dương

Hố thái dương tạo bởi mạc thái dương bên ngoài và cơ thái dương bên trong. Giới hạn trên hố thái dương là đường thái dương trên và giới hạn dưới là cung tiếp và mào dưới thái dương cánh lớn xương bướm. Hố thái dương chứa tổ chức liên kết lỏng lẻo và thông thương với hố dưới thái dương và dưới cơ cắn.

Hố dưới thái dương

Vùng dưới thái dương hay hố dưới thái dương chiếm toàn bộ hố dưới thái dương xương, nằm ngoài mảnh chân bướm ngoài và lồi củ xương hàm trên. Hố dưới thái dương có giới hạn ngoài là cành cao xương hàm dưới và mặt trong cơ thái dương. Trần hố dưới thái dương là mặt dưới thái dương cánh lớn xương bướm. Phía trong, hố dưới thái dương tiếp xúc với mảnh chân bướm ngoài ở trước và mạc tạng cùng với thành hầu bên ở ở sau. Hố dưới thái dương không có giới hạn sau và dưới mà liên tục với khoang bên hầu.

Hố dưới thái dương chứa nhiều cấu trúc quan trọng như động mạch hàm cùng các nhánh bên, thần kinh hàm dưới cùng các nhánh bên, đám rối tĩnh mạch chân bướm hàm, và các cơ chân bướm ngoài và chân bướm trong. Hố dưới thái dương thông thương với nhiều khoang liên kết khác như hố thái dương, vùng dưới cơ cắn, vùng dưới hàm, khoang bên hầu.

Khoang chân bướm hàm

Khoang chân bướm hàm là một phần của hố dưới thái dương, hình thành bởi cơ chân bướm ngoài ở trên, cơ chân bướm trong ở trong và mặt trong xương hàm dưới ở ngoài. Ngoài tổ chức liên kết, hố chân bươm hàm chứa các cấu trúc quan trọng khác là mạch máu và thần kinh răng dưới. Hố chân bướm hàm thông thương với hố dưới thái dương phía ngoài, khoang bên hầu phía trong và vùng dưới hàm phía trước

Vùng dưới cơ cắn

Vùng dưới cơ cắn là một vùng nhỏ khu trú giữa cơ cắn và mặt ngoài cành cao xương hàm dưới. Vùng này chứa một ít tổ chức liên kết và thông thương với hố dưới thái dương và hố thái dương.

Vùng dưới cằm

Vùng dưới cằm nằm ngay dưới cằm, trên xương móng. Sàn vùng dưới cằm là mạc cổ nông trên các cơ trên móng, trần vùng dưới cằm là cơ hàm móng, bao phủ bởi mạc baovà giới hạn ngoài là bụng trước cơ nhị thân. Vùng dưới cằm chứa các hạch dưới cằm và phần nguyên ủy tĩnh mạch cảnh trước. vùng dưới cằm thông thương với vùng dưới hàm và vùng dưới lưỡi.

Vùng dưới lưỡi
Vùng dưới lưỡi nằm ở sàn miệng, trên cơ hàm móng và cơ này là ranh giới giữa vùng dưới lưỡi và vùng dưới hàm. Giới hạn trong của vùng dưới lưỡi là lưỡi và giới hạn ngoài là mặt trong thân xương hàm dưới. Vùng dưới lưỡi chứa tuyến dưới lưỡi, ống tuyến dưới lưỡi và ống tuyến dưới hàm, thần kinh lưỡi, động mạch lưỡi và thần kinh hạ thiệt. Vùng dưới lưỡi thông thương với vùng dưới cằm phía trước dưới và vùng dưới hàm phía sau dưới.
Vùng dưới hàm
Vùng dưới hàm nằm dưới cơ hàm móng, tương ứng hõm dưới hàm. Cơ hàm móng không chỉ là thành trên mà còn là thành trong vùng dưới hàm. Vùng dưới hàm chứa hạch dưới hàm, tuyến dưới hàm và động mạch mặt. Vùng dưới hàm thông thương với vùng dưới lưỡi, vùng dưới cằm, vùng dưới thái dương và vùng bên hầu.